Буолар күнэ-дьыла:
Сыала: оҕолорго үөрэххэ интэриэһи үөскэтии.
Соруктара:
-
Үөрэнээччилэр билиилэрин хаҥатыы, эбии билэргэ туһаайыы;
-
Оҕо саҥарар саҥатын салгыы сайыннарыы, тылын саппааһын байытыы;
-
Оҕо толкуйдуур дьоҕурун сайыннарыы.
Кыттааччылар: 1 кылаас оҕолоро, 5 кылаас үөрэнээччилэрэ, төрөппүттэр.
Туттуллар матырыйаалла: оҕолор үлэлэрин быыстапката, сүүһүгэр кумааҕыттан оҥоһуллубут Буукуба, презентация, анал ааттар сертификаттара, бэлэхтэр, бириистэр.
Бырааһынньык хаамыыта:
-
Киирии чааһа.
Киэҥ суолга сирдээбит
Кэпсиир кэрэ Букубаар
Ааҕар буола үөрэммит
Букубаарбын бүтэрдим
Билбэтэхпин билэммин
Билиим-көрүүм үрдээтэ
Букубаарбын аһаммын
Кичэйэммин ааҕабын.
Балаҕан ыйын 1 күнүгэр түөрт кырачаан үөрэнээччи Хадан орто оскуолатыгар, билии-көрүү аартыгын арыйан, уһун-киэҥ суолга турунан, үөрэнэ киирбиттэрэ. Кинилэр 7 саастарын туоланнар, саҥа суумка сүгэннэр оскуола диэн дьиэҕэ, Билии дойдутугар айаҥҥа туруммуттара, үөрэнээччи үрдүк аатын сүкпүттэрэ. Бастакы доҕоргутунан, ааҕарга, суруйарга үөрэппит кинигэҕитинэн Букубаар буолбута. Буукубалары барытын үөрэттибит, аахтыбыт, суруйдубут. Букубаар биһиэхэ буукубалары эрэ үөрэппэтэ. Кини эйэҕэс, аһыныгас, үтүө санаалаах, үөрүнньэҥ буоларга эмиэ үөрэттэ. Оҕолор олус долгуйаллар, тоҕо диэтэр кинилэр бүгүн ыалдьыттарга тугу билбиттэрин, туохха үөрэммиттэрин көрдөрүөхтэрэ.
Дорҕоонтон буукуба таһааран,
Буукубаттан тыл оҥорон,
Аахтыбыт биһиги суругу,
Бүтэрдибит букубаары.
Букубаар киирэн кэлэр.
-
Дорооболоруҥ оҕолоор. Балаҕан ыйыттан эһигинниин бииргэ буоллум. Дорҕоон бөҕө үөрэттим, буукубалары биллэрдим. Элбэх тылы суруйтардым, этии, кэпсээн аахтардым. Аны араас кинигэни ааҕа сылдьыҥ эһиги. Ол эрээри бука бары умнаайаҕыт Букубаары!
-
Букубаар, эн биьиэхэ күндү ыалдьыт буол, киир аас, манна олор. О5олоруҥ төһө билии ылбыттарын көрөөр сыаналаар.
-
Буукубалар туһунан хоһооннору ааҕыы.
Буукубалар кыргыттар,
Буукубалар уолаттар.
Сорохторо мэниктэр,
Сорохторо көрсүөлэр.
Ол эрэн кинилэр
Сүрдээх эйэлээхтэр.
Кэккэлэһэ тураллар.
Кэпсээбитинэн бараллар.
-
Оҕолор буукуба хоһооннорун ааҕаллар.
Мин а диэни билэбин Баата курдук былыттар
Үөһэ өттө уһуктаах Бытааннык да усталлар
Алын өттө атахтаах Бу ханна айанныыллар?
Ортотунан туорайдаах. Бу хаһан тиийэллэр?
Валя вафлятын бүтэрэн Дорообо, доҕор
Ваняны бэрис диир. Олус наадалаах тыллар.
Көҥөс Ваня бэрсибэт Үтүө киһи буоларга үөрэтэллэр.
Көҥөс буолар куһаҕан.
Чэйиҥ эрэ, оҕолоор, билигин биһиги араас сорудахтары толоруохпут. Бастакы сорудах Ыйытыыга эппиэттээһин. Эһиги сөп/сыыһа эрэ диэн эппиэти этэҕит.
ВИКТОРИНА
Сөп/суох диэн эппиэттиигит.
-
Саха тылыгар 5 дифтонг баар (сыыһа) ыа уо иэ үө
-
Саха тылыгар 8 аьа5ас дор5оон баар (сэп) а ы у о и э ү ө
-
Этиини кыраттан суруйабыт (суох)
-
Дор5оону биьиги истэбит уонна санарабыт (сэп)
-
Этии буттэ5инэ запятой туруорабыт (сыыһа)
-
Саха тылыгар 19 бутэй дор5оон баар (сэп)
-
Сахалыы алпаабыкка 41 буукуба баар (суох)
-
Нууччалыы алфавитка 33 буква баар (сэп)
-
Сахалыы буукубалары ааттаа (һ, ҕ, дь, нь, ҥ, ү, ө)
-
Салгыы, экраны көрөбүт, таабырын таайабыт. Отгадываем загадки. Но есть одно условие загадку слушаем до конца, и только после этого говорим ответ.
ТААБЫРЫН
Если ты его отточишь,
Нарисуешь все, что хочешь!
Солнце, море, горы, пляж.
Что же это?..
(Карандаш)
Нарисуешь все, что хочешь!
Солнце, море, горы, пляж.
Что же это?..
(Карандаш)
То я в клетку, то в линейку.
Написать по ним сумей-ка!
(Тетрадь)
Написать по ним сумей-ка!
(Тетрадь)
Линию прямую, ну-ка,
Сам нарисовать сумей-ка!
Это сложная наука!
Пригодится здесь…
(Линейка)
На коробку я похож,
Ручки ты в меня кладешь.
Школьник, ты меня узнал?
Ну, конечно, я -…
(Пенал)
Сам нарисовать сумей-ка!
Это сложная наука!
Пригодится здесь…
(Линейка)
На коробку я похож,
Ручки ты в меня кладешь.
Школьник, ты меня узнал?
Ну, конечно, я -…
(Пенал)
Правильно её держу,
Цифры, буквы вывожу.
Не нужна мне закорючка,
У меня помощник — …
(Ручка)
Он подаст сигнал нам в срок:
Начинается урок.
И напомнит непременно,
Что настала перемена.
(Звонок)
Чтоб рисунок получить,
Нос мой нужно заточить.
Чёрный, красный, голубой,
Выбирай потом любой!
(Карандаш)
Что за добрый, светлый дом?
Много деток будет в нём.
В сентябре всех соберёт
И за знаньями — в поход!
(Школа)
-
Салгыы баран иһэбит, билигин биһиги күндү ыалдьыттарбытыгар, Букубаарбытыгар төһө үчүгэйдик суруйарбытын, фишканан үлэлиирбитин көрдөрүөхпүт.
ФИШКА + ТЫЛ СУРУЙАЛЛАР ДОСКА5А (оскуола, үөрэх,
учуутал, кинигэ))
-
Сарсыарда аайы оҕо бары үөрэ-көтө кэлэллэр, манна кэлэн элбэҕи да билэллэр (оскуола) Данил
-
Араас идэлээх үлэһит дьон буоларга бастатан туран туох нааданый (үөрэх) Сандаара
-
Ааҕарга, суоттуурга миигин үөрэтэр кимий (учуутал) Айыына
-
Саҥарбат, ол эрээри элбэҕи биллэрэр, элбэххэ үөрэтэр (кинигэ) Ванесса
-
Маладьыастар. Билигин хас биирдиигитигэр буукубалары биэртэлиибин, ону эһиги сааһылаан тыл таһаара охсуохтааххыт.
ЫҺЫЛЛЫБЫТ ТЫЛЫ СААҺЫЛАА
(харыйа, айылҕа, сибэкки, ньургуһун)
-
Бүтэһик сорудахха киирэбит. Улаханнык, доргуччу кылгас тиэкис аа5ан иһитиннэриэхпит.
КЭПСЭЭН ААҔЫЫ
-
Дулҕалаах – биһиги оттуур алааспыт. Хас да оту туруорабыт. Кыһын Дулҕалаахпын ахтабын. Хаһан сайын буоларын күүтэбин.
-
Сайыны көрсө сахалар ыһыах ыһаллар. Күнү көросөллөр. Алгысчыт аал уоту аһатар. Онтон ыһыах дьоно кымыс иһэллэр.
-
Саҥа дьиэҕэ киирдибит. Аҕам аймах-билэ дьонунуун туппута. Дьиэбит иһэ сырдык. Киэҥ хостордоох.
-
Күһүн. Халлаан тымныйда. Түүн хаһыҥ түһэр. Чалбах уута тоҥор. Хатыҥ, тэтиҥ сэбирдэҕэ саһарда. Тииҥ ас хаһаанар. Эһэ арҕах хастар.
Ырыа АБВГ
Махтал тыл
Букубаарга МАХТАНАБЫТ.
Эн биһиэхэ биэрдиҥ БИЛИИНИ
Эн биһиэхэ үүннэрдиҥ КЫНАТЫ
Аны биһиги ааҕыахпыт
АТЫН АРААС КИНИГЭНИ.
Букубаар: - чэ эрэ о5олоор, мин барар кэмим кэллэ. Олус бэркэ аа5ар, суруйар буолбуккут. Салгыы үчүгэйдик үөрэнээриҥ. Аны миигин мин үтүө доҕотторум солбуйуохтара. Быраһаайдарыҥ!
Дорооболоруҥ, оҕолоор! (бары)
Мин Саха тыла диэммин
Таба суруйарга үөрэтиэм.
Ылбыт билиигитин чиҥэтиэм.
Быраабылалары биллэриэм.
Мин Литература ааҕыыта диэммин.
Миэхэ бааллар араас кэпсээннэр,
Таабырыннар, ырыалар, уруһуйдар.
Элбэх сонуну ааҕыаххыт
Кэрэни-дьиктини билиэххит.
Благодарю Мефодия, Кирилла
За буквы, звуки, благозвучность слов,
Что к языку нам русскому привили
Огромную, бескрайнюю любовь!
Со мной вы узнаете, что
Язык наш прекрасный,
Богатый и звучный.
Любите, храните
Наш великий язык!
Я к вам обращаюсь, товарищи, дети:
Полезнее книги нет вещи на свете!
Пусть книги друзьями заходят в дома,
Читайте всю жизнь, набирайтесь ума!
Полезнее книги нет вещи на свете!
Пусть книги друзьями заходят в дома,
Читайте всю жизнь, набирайтесь ума!
-
Аны Букубаарынан, Азбуканан үөрэнэн бүттүбүт, мантан ыла биһигини кытта бииргэ бу учебниктар баар буолоухтара. Иннэ диэн тураммын оҕолорбор «Букубаары» уонна «Азбуканы» ситиһиилээхтик түмүктээбиттэрин иһин Туоһу сурук туттартыыбын.
-
Салгыы тылы бүгүн биһиэхэ ыалдьыттыы кэлбит дьоммор биэриэхпин баҕарабын.
-
Оскуолабыт директорыгар Нахов В.Г., директоры иитиэр-үөрэтэр үлэҕэ солбучааччы Тимофеева Ю.Д., уһуйааммыт иитээччитигэр Каратаева А.С., төрөппүттэрбитигэр тыл биэрэбит.
(тыл этии, бэлэх туттарыы)
Түмүк
Таптаан миигин аахтыгыт
Таабырыммын таайдыгыт.
Аны араас кинигэни
Ааҕа сылдьыҥ эһиги.
Умсугуйан үөрэниҥ
Оскуоланы бүтэриҥ.
Ол эрээри бука бары
Умнаайаҕыт Букубаары!
-манан Букубаарга аналлаах бырааһынньыкпыт түмүктэнэр. Кэлэн күндү ыалдьыт буолан биһигинниин бииргэ буолбуккутугар махтанабыт.
